Құрғақшылық жағдайындағы аллоплазмалық сызықтардың жалауша жапырақтарының және олардың ата-аналық формаларының анатомиялық параметрлері

Аннотация

Мақалада жалаушаның анатомиялық параметрлерін зерттеу нәтижелері екі аллоплазмалық сызықтың (түр аралық будандар) және олардың ата-аналық формаларының – T. aestivum L. (Мироновская-808 сорты) және T. dicoccum бидайының құрғақшылыққа төзімділігі критерийлері ретінде ұсынылған. Абаксиальды және адаксиальды эпидермистің қалыңдығы, мезофилл мен орталық тамырдың қалыңдығы, жалауша жапырағының орталық өткізгіш шоғырының диаметрі зерттелді. Зерттелген формалардың жалауша жапырағының анатомиялық құрылымына кенеттен болатын құрғақшылық-стресс және тұрақты су тапшылығының теріс әсерінің әр түрлі дәрежелері көрсетілген. Қорғаныс және механикалық жапырақ ұлпаларының мөлшерін және мезофилл қалыңдығын жоғарылату немесе сақтау сияқты анатомиялық параметрлер стресс кезінде бидайдың құрғақшылыққа төзімді түрлерін таңдау критерийі бола алады деп атап өтілген. D-d-05 аллолиниясы зерттелген түрлердің арасында әр түрлі ылғалдылық тапшылығы жағдайында ең жақсы бейімделгіштік көрсететіндігі және жалауша жапырақтарының тұрақты анатомиялық параметрлерімен сипатталатындығы анықталды. Зерттелетін сызықтардың әр түрлі құрғақшылыққа төзімділігі ядро мен цитоплазманың ата-аналық формаларының бірігуі түр аралық будандардағы құрғақшылыққа төзімділік деңгейінің өсуіне де, төмендеуіне де ықпал етуі мүмкін екенін көрсетеді, бұл молекулалық-генетикалық талдауды қатыстыра отырып зерттеуді жалғастыру қажеттілігін көрсетеді.

Түйін сөздер: бидай, аллолиниялар, жалауша-жапырақ, анатомия, құрғақшылыққа төзімділік.