Қазақстанда түйе шешегінің таралу тәуекелдерің талдау

Авторлар

  • А. В. Жигайлов «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.; «М.А. Айтхожин атындағы молекулалық биология және биохимия институты», ШЖҚ РМК (ИМББ), Қазақстан, Алматы қ.
  • А. С. Машжан «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.; Әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық yнивeрcитeті, Қaзaқcтaн, Aлмaты қ.
  • А. О. Бисенбай «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.; «М.А. Айтхожин атындағы молекулалық биология және биохимия институты», ШЖҚ РМК (ИМББ), Қазақстан, Алматы қ.; Әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық yнивeрcитeті, Қaзaқcтaн, Aлмaты қ.
  • Е. О. Остапчук «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.; «М.А. Айтхожин атындағы молекулалық биология және биохимия институты», ШЖҚ РМК (ИМББ), Қазақстан, Алматы қ.
  • Ю. В. Перфильева «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.; «М.А. Айтхожин атындағы молекулалық биология және биохимия институты», ШЖҚ РМК (ИМББ), Қазақстан, Алматы қ.
  • Э. Р. Мальцева «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.; «М.А. Айтхожин атындағы молекулалық биология және биохимия институты», ШЖҚ РМК (ИМББ), Қазақстан, Алматы қ.; Ғылыми бірлестік «Тетис», Қазақстан, Алматы қ.
  • Д. А. Найзабаева «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.; «М.А. Айтхожин атындағы молекулалық биология және биохимия институты», ШЖҚ РМК (ИМББ), Қазақстан, Алматы қ.; Әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық yнивeрcитeті, Қaзaқcтaн, Aлмaты қ.
  • Ж. А. Бердыгулова «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.
  • Ю. А. Скиба «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.; «М.А. Айтхожин атындағы молекулалық биология және биохимия институты», ШЖҚ РМК (ИМББ), Қазақстан, Алматы қ.; Ғылыми бірлестік «Тетис», Қазақстан, Алматы қ.
  • С. М. Мамадалиев «Ұлттық биотехнология орталығы» РМК Алматы қаласындағы филиалы, Қазақстан, Алматы қ.

DOI:

https://doi.org/10.26577/EJE.2022.v71.i2.09
        147 123

Аннотация

Түйе шаруашылығы – отандық мал шаруашылығының маңызды саласы болып табылады. Қазақстанның елеулі аумақтарын шөлейттер басып жатыр, ал түйе болса мұндай жерлерде тіршілік етуге қабілетті санаулы үй жануарларының бірі болып табылады. Түйе шешегі – сірітабандылардың экономикалық тұрғыда ең маңызды вирустық ауруы болып табылады. Бұған дейін еліміздің аумағында бұл инфекцияның эпизоотиясы орын алған болатын. Соңғы онжылдықта елімізде түйе бастарының саны ұлғаюына байланысты, жаңа эпизоотиялардың пайда болуына байланысты тәуекелдердің еселеп артуын ескерген маңызды. Түйелердің осы қауіпті ауруымен күресуде тиімді шараларын қамтамасыз ету үшін, еліміздің барлық аумағында толық мониторинг жүргізу қажет. Спорадикалық серологиялық зерттеулер бұрын тек Маңғыстау облысында жүргізілген, республиканың басқа аймақтары үшін түйе шешек қоздырғышының серопреваленттік деңгейі анықталмаған. Мұндай мониторингтің отандық вакцинамен түйеге егу науқаны басталғанға дейін жүргізілуі өте маңызды, себебі бұл екпенің тиімділігін бағалауға мүмкіндік береді. Осы мақалада Қазақстанда түйе шешек ауруының таралуына байланысты тәуекелдердің талдау деректері, сондай-ақ түйе шешек ауруына қатысты ел аумағында мониторинг жүргізуге дайындық жұмыстарының нәтижелері көрсетілген.

Кілт сөздер: түйе шешегі, түйе шешек вирусы, Orthopoxvirus, эпизоотология, эпидемиология. 

Жүктелулер

Как цитировать

Жигайлов, А. В., Машжан, А. С., Бисенбай, А. О., Остапчук, Е. О., Перфильева, Ю. В., Мальцева, Э. Р., Найзабаева, Д. А., Бердыгулова, Ж. А., Скиба, Ю. А., & Мамадалиев, С. М. (2022). Қазақстанда түйе шешегінің таралу тәуекелдерің талдау. ҚазҰУ хабаршысы. Экология сериясы, 71(2), 94–102. https://doi.org/10.26577/EJE.2022.v71.i2.09

Шығарылым

Том 71 № 2 (2022): ҚазҰУ хабаршысы. Экологиялық қатар

Бөлім

БИОЛОГИЯЛЫҚ ӘР ТҮРЛІЛІКТІ САҚТАУДЫҢ ҚАЗІРГІ МӘСЕЛЕЛЕРІ