ЕРТІС ӨЗЕНІ БАССЕЙНІНІҢ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ БӨЛІГІНІҢ СУ ОБЪЕКТІЛЕРІНДЕГІ АЗОТ ПЕН ФОСФОР ҚОСЫЛЫСТАРЫ

Аннотация

Мақалада 2023 жылдың жазында өзен экожүйесінің әртүрлі компоненттерінде минералды азот пен фосфордың әртүрлі формаларының таралуын зерттеуге арналған жеке зерттеулердің материалдары келтірілген. Ертіс өзені салаларының суында азот қосылыстарынан нитрат иондары (0,039-ден.1,033 дейін мгN/дм³) басым. Ағындардың суындағы нитритті және аммоний иондарының үлесіне тиісінше азот сомасының 2,7...32,7 және 15,3...38,3% сәйкес келеді. Қара Ертіс өзенінің суындағы нитраттардың үлесі орта есеппен азот мөлшерінің 59% құрайды, ал Ертіс өзенінің суында нитраттар аз мөлшерде, ал аммоний азотының үлесі артады. Фосфат иондарының минералды еритін фосфоры зерттелген су объектілерінің суында оның қосылыстарының төмен ерігіштігі мен гидробионттардың қарқынды сіңуіне байланысты аз концентрацияда (0,015 - 0,130 мг/дм³) кездеседі. Әдетте, Қара Ертіс және Ертіс өзендерінің ағысында антропогендік фактордың әсерінен азот пен фосфор қосылыстарының концентрациясы аздап артады.

Түйінді сөздер: биогендік элементтер, нитриттер, нитраттар, аммоний ионы, фосфаттар, табиғи сулар, гидрохимия, шекті рұқсат етілген концентрация, ластану, экология.