ЕРТІС ӨЗЕНІ БАССЕЙНІНІҢ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ БӨЛІГІНІҢ СУ ОБЪЕКТІЛЕРІНДЕГІ АЗОТ ПЕН ФОСФОР ҚОСЫЛЫСТАРЫ

Авторлар

  • София Романова Қазақстан Республикасы ғылыми және жоғары білім министрлігі ғылым комитетінің "Зоология институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы Республикалық мемлекеттік кәсіпорны, Алматы, Қазақстан https://orcid.org/0000-0002-4875-1749
  • Елена Крупа "Institute of Zoology", Almaty, Republic of Kazakhstan, Kazakhstan Agency of Applied Ecology, Almaty, Republic of Kazakhstan https://orcid.org/0000-0001-9401-0258
  • Айзада Серикова Қазақстан Республикасы ғылыми және жоғары білім министрлігі ғылым комитетінің «Зоология институты» шаруашылық жүргізу құқығындағы Республикалық мемлекеттік кәсіпорны https://orcid.org/0009-0009-4303-9769

DOI:

https://doi.org/10.26577/EJE.2024.v79.i2-02
        169 71

Аннотация

Мақалада 2023 жылдың жазында өзен экожүйесінің әртүрлі компоненттерінде минералды азот пен фосфордың әртүрлі формаларының таралуын зерттеуге арналған жеке зерттеулердің материалдары келтірілген. Ертіс өзені салаларының суында азот қосылыстарынан нитрат иондары (0,039-ден.1,033 дейін мгN/дм3) басым. Ағындардың суындағы нитритті және аммоний иондарының үлесіне тиісінше азот сомасының 2,7...32,7 және 15,3...38,3% сәйкес келеді. Қара Ертіс өзенінің суындағы нитраттардың үлесі орта есеппен азот мөлшерінің 59% құрайды, ал Ертіс өзенінің суында нитраттар аз мөлшерде, ал аммоний азотының үлесі артады. Фосфат иондарының минералды еритін фосфоры зерттелген су объектілерінің суында оның қосылыстарының төмен ерігіштігі мен гидробионттардың қарқынды сіңуіне байланысты аз концентрацияда (0,015 - 0,130 мг/дм3) кездеседі. Әдетте, Қара Ертіс және Ертіс өзендерінің ағысында антропогендік фактордың әсерінен азот пен фосфор қосылыстарының концентрациясы аздап артады.

Түйінді сөздер: биогендік элементтер, нитриттер, нитраттар, аммоний ионы, фосфаттар, табиғи сулар, гидрохимия, шекті рұқсат етілген концентрация, ластану, экология.

Авторлардың биографисы

София Романова, Қазақстан Республикасы ғылыми және жоғары білім министрлігі ғылым комитетінің "Зоология институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы Республикалық мемлекеттік кәсіпорны, Алматы, Қазақстан

Корреспондент-автор, география ғылымдарының докторы, Зоология институтының гидробиология және экотоксикология зертханасының бас ғылыми қызметкері (Алматы, Қазақстан, email: sofiyarom@mail.ru)

Елена Крупа, "Institute of Zoology", Almaty, Republic of Kazakhstan, Kazakhstan Agency of Applied Ecology, Almaty, Republic of Kazakhstan

Биология ғылымдарының докторы, Зоология институтының гидробиология және экотоксикология зертханасының меңгерушісі (Алматы, Қазақстан, email: elena_krupa@mail.ru)

Айзада Серикова, Қазақстан Республикасы ғылыми және жоғары білім министрлігі ғылым комитетінің «Зоология институты» шаруашылық жүргізу құқығындағы Республикалық мемлекеттік кәсіпорны

Зоология институтының гидробиология және экотоксикология зертханасының ғылыми қызметкері (Алматы, Қазақстан, email: aiz@mail.ru)

 

Жүктелулер

Как цитировать

Романова, С. ., Крупа, Е., & Серикова, А. (2024). ЕРТІС ӨЗЕНІ БАССЕЙНІНІҢ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ БӨЛІГІНІҢ СУ ОБЪЕКТІЛЕРІНДЕГІ АЗОТ ПЕН ФОСФОР ҚОСЫЛЫСТАРЫ. ҚазҰУ хабаршысы. Экология сериясы, 79(2), 21–31. https://doi.org/10.26577/EJE.2024.v79.i2-02

Шығарылым

Том 79 № 2 (2024): Хабаршы Экология сериясы

Бөлім

АНТРОПОГЕНДІК ФАКТОРЛАРДЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАҒА ӘСЕРІ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ