ҚОСТАНАЙ ҚАЛАСЫНЫҢ КЕЙБІР ЛАНДШАФТАРЫНЫҢ ҚҰС ТҰРҒЫНДАРЫ ЖӘНЕ ОРНИТОФАУНАСЫ

Авторлар

  • Гульзат А. Жетписбай А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті, Қостанай, Қазақстан https://orcid.org/0009-0005-1199-3575
  • Сергей А. Соловьев Ресей Ғылым академиясының жануарлар систематикасы және экологиясы институты, Новосибирск мемлекеттік педагогикалық университеті https://orcid.org/0000-0003-0725-2940
  • Гульжан Т. Казкенова А. Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті, Қостанай, Қазақстан https://orcid.org/0009-0001-0912-1568
  • Гульнара Б. Юнусова А. Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті, Қостанай, Қазақстан https://orcid.org/0000-0001-6446-825X

DOI:

https://doi.org/10.26577/EJE.2024.v79.i2-08
        114 64

Аннотация

Ұсынылған мақалада Солтүстік Қазақстан, Қостанай қаласының құстар фаунасы және орнитокешендері талданған. Қоршаған ортаның өзгеруінің жоғары динамикасымен сипатталатын қалалық ландшафтарда құстардың синантропты түрлерінің көбеюінің себептері анықталды. Бұл заңдылық қарастырылып отырған Солтүстік Қазақстан шекаралары үшін зерттелмеген. Алынған мәндердің негізінде құс тұрғындардың Қостанай қаласы ареалдарын, қала аумағында орын ауыстыру маршруты бағаланып, биоалуантүрлілігі, молшылығы жайлы санақ мәлеметтері талданған. Жұмыста жаңадан салыңған қала аудандарының пайда болуына, сондай-ақ салынған аумақтардың сапалық өзгеруімен көптеген түрлердің тіршілік ету ортасы мен олардың көші –қон процестерінің шекаралары өзгеретіндігі айқын көсетілген аналетикалық тәсіл көрсетілген. Зерттеуге алынған ландшафтар- бір қабатты және көп қабатты құрылысты қала аудандары, Тобыл өзені жағалауында жаңадан тұрғызылған саябақтары қатысты. Әр ландшафт бойынша жетекші түрлер анықталынып, түрлердің санының азаюына алып келіп жатқан факторлар келтірілген. Қостанай қаласының зерттелген урбоэкожүйсі үшін орнитокешендердің жай-күйі туралы тарихи деректер жоқ. Осы зерттеудің нәтижелері болашақта қалалық ортаның факторлық құрамдас бөлігінің трансформациясы кезінде орын алуы мүмкін орнитофаунаның және құстардың тұрғындардың өзгеру процестерін сипаттау бойынша одан әрі жұмыс істеуге негіз болады.
Кілт сөздер: орнитокешендер, биоәртүрлілік, Солтүстік Қазақстан, Қостанай, қазіргі жағдайы.

Авторлардың биографисы

Гульзат А. Жетписбай, А.Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті, Қостанай, Қазақстан

Жаратылыстану ғылымдары магистры, Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Қостанай өңірлік университетінің биология,экология және химия кафедрасының аға оқытушысы (Қостанай, Қазақстан, e-mail: gulzatzhetpisbai@mail.ru)

Сергей А. Соловьев, Ресей Ғылым академиясының жануарлар систематикасы және экологиясы институты, Новосибирск мемлекеттік педагогикалық университеті

Биология ғылымдарының докторы, НГПУ биология және экология кафедрасының профессоры, НГУЭУ экологиялық қауіпсіздік және табиғатты ұтымды пайдалану кафедрасының профессоры, Ресей құстарды қорғау одағының ОО мүшесі, МАНЭБ халықаралық академиясының академигі (Новосибирск қ, Ресей, e-mail: solov_sa@mail.ru )

Гульжан Т. Казкенова, А. Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті, Қостанай, Қазақстан

Жаратылыстану ғылымдары магистры, А. Байтұрсынұлы атындағы Қостанай өңірлік университетінің биология, экология және химия кафедрасының аға оқытушысы (Қостанай, Қазақстан, e-mail: gulzhan_kazkenova@mail.ru )

Гульнара Б. Юнусова, А. Байтұрсынов атындағы Қостанай өңірлік университеті, Қостанай, Қазақстан

Техника ғылымдарының кандидаты, А. Байтұрсынұлы атындағы Қостанай өңірлік университетінің қауымдастырылған профессоры (Қостанай, Қазақстан, e-mail: gulnara_yun@mail.ru )

Жүктелулер

Как цитировать

Жетписбай, Г. А., Соловьев, С. А., Казкенова, Г. Т. ., & Юнусова, Г. Б. (2024). ҚОСТАНАЙ ҚАЛАСЫНЫҢ КЕЙБІР ЛАНДШАФТАРЫНЫҢ ҚҰС ТҰРҒЫНДАРЫ ЖӘНЕ ОРНИТОФАУНАСЫ. ҚазҰУ хабаршысы. Экология сериясы, 79(2), 90–99. https://doi.org/10.26577/EJE.2024.v79.i2-08

Шығарылым

Том 79 № 2 (2024): Хабаршы Экология сериясы

Бөлім

БИОЛОГИЯЛЫҚ ӘР ТҮРЛІЛІКТІ САҚТАУДЫҢ ҚАЗІРГІ МӘСЕЛЕЛЕРІ