КӨПЖЫЛДЫҚ КӨРСЕТКІШТЕН БОЙЫНША ҚАЗАҚСТАН БӨЛІГІНДЕГІ ШУ ӨЗЕНІНІҢ ИОНДЫҚ-ТҰЗДЫҚ ҚҰРАМЫННЫҢ ӨЗГЕРУІ

Аннотация

Мақалада Жамбыл облысы Қайнар кенті мен Қонаев кенті пункттерінде (2014...2023 жж.) Шу өзенінің ағысы бойынша судың иондық-тұздық құрамын зерттеу материалдары келтірілген. Шу өзенінің (Қайнар кенті) жоғарғы бөлігіндегі судың иондық құрамы салыстырмалы түрде тұрақты гидрокарбонат-кальций құрамымен сипатталады негізгі себептердің бірі дренажды бассейнде таралған карбонатты жыныстармен шайылуы нәтижесінде. Шу өзеніңде (Қайнар) судың тұздық гипотетикалық құрамы алты түрлі байланыспен ұсынылған: Ca(HCO₃)₂ (22,1…59,2), MgSO₄ (6,7...41,1), Na₂SO₄ (0,8...55,4), NaCl (3,3…17,9), Mg(HCO₃)₂ (0,0...16,5) және CaSO₄ (0,0...10,2 % тұздардың жалпы сомасынан эквиваленттері). 2019 жылы Шу (Қонаев) суының жалпы минералдануының өзгеру шегі 2014..2023 жылдар аралығында 447,2...897,8 мг/дм³ болды, бұл Қайнар кентіндегі осы жылдардағы ең жоғары мәндерінен 38,5...282,5 мг/дм³асыптүсті.Мұндағысукөбінесе сілтілі және сәл сілтілі, орташакермектілікке ие.Иондыққұрамдасульфатпенкальцийнемесенатрийиондарыбасым.Судыңтұздықұрамындағыр. Шу(Қонаев)жоғарыда аталған тұздардан басқа магнийхлоридіпайда болады,бұл метаморфизация процестерініңтікелейбағытта жүруіне әкелді. Шу өзені суын суару үшін немесе техникалық мақсатта пайдаланған кезде кальций карбонаты мен кальций сульфатының қатты тұздары пайда болуы мүмкін. Тақыр және тұзды топырақтар үшін мұндай тұздар қалпына келтіретін әсер етеді, ал техникалық мақсаттарға қолдану барысында суды қыздырған кезде карбонаттар мен кальций сульфаттарының тұңбаға түсуін белсендіруі мүмкін.

Түйін сөздер: иондық және тұздық құрам, минералдану, кермектілік, гидрохимия, экология