ТӨБЕТ ТҰҚЫМДЫ ИТТЕРДІҢ ЖҮНІНІҢ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫН БАҒАЛАУ

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.26577/EJE2025821010
        129 50

Аннотация

Қазіргі заман кинологиясы иттердің генетикалық әртүрлілігі мен денсаулығын сақтау үшін тұқымдық ерекшеліктеріне зор көңіл бөліп, белсенді түрде зерттейді. Перспективалық тәсілдердің бірі болып табылатын, жүн талшығының (шаштың) негізгі микроструктураларының комбинациясын талдау - сүтқоректілердің түрін анықтауға немесе тіпті тұқымын сипаттауға мүмкіндік беретін инвазивті емес әдіс ретінде қарастырылады. Шаш – іргелі және қолданбалы зерттеулер үшін құнды әрі қарапайым модельдік объект. Бұл зерттеу Тобеттің жүн талшығы құрылымының бірегей ерекшеліктерін анықтауға бағытталған, бұл тұқыммен сәйкестендіру және селекциялық жұмыс үшін пайдаланылуы мүмкін, сондай-ақ тұқымдардың генетикалық әртүрлілігі мен денсаулығын сақтаудың ғылыми негізделген тәсілдерін әзірлеу үшін қолдануға болады. Зерттеу нәтижесінде төбет жүнінің келесі ерекшеліктері анықталды: бірқатарлы, фрагменттелген құрылымдағы өзегі, жасуша жиектері иректелген және кутикуланың аралық орналасуы, "қалыпты толқын" өрнегі және қабыршақтарының жақын орналасуы. Нәтижелер төбет жүнінің морфологиялық сипаттамаларын тұқымдық маркер ретінде қолданудың әлеуетін көрсетіп отыр, сирек және қорғауға алынған тұқымдардың этикалық зерттеулерін жеңілдетеді, бұл ұлттық тұқымның ерекше генетикасын сақтау және селекция үшін аса маңызды.

Авторлардың биографиясы

Айжан Мусаева , Генетика және физиология институты, Қазақстан, Алматы

Мусаева Айжан Сеилькановна – кандидат биологических наук, ассоциированный профессор, ведущий научный сотрудник Институт генетики и физиологии КН МНВО РК, пр. аль-Фараби, 93, Алматы, Казахстан, эл.почта: aimus_@mail.ru

Айдана Бекитаева , Генетика және физиология институты, Қазақстан, Алматы

Бекитаева Айдана Куандыковна – магистр, младший научный сотрудник, Институт генетики и физиологии КН МНВО РК, пр. Аль-Фараби 93, Алматы, Казахстан. эл.почта: aidana.bekitayeva@gmail.com

Шолпан Бахтыбеккызы , Генетика және физиология институты, Қазақстан, Алматы

Бахтыбеккызы Шолпан – магистр, научный сотрудник, Институт генетики и физиологии КН МНВО РК, пр. Аль-Фараби 93, Алматы, Казахстан. эл.почта: sholpan_bsb@mail.ru

Зарина Оразымбетова , Генетика және физиология институты, Қазақстан, Алматы

Оразымбетова Зарина Сейсеновна - старший научный сотрудник, Институт генетики и физиологии КН МНВО РК, пр. Аль-Фараби 93, Алматы, Казахстан, эл.почта: orazymbetova.z@gmail.com

Берик Арынгазиев , Генетика және физиология институты, Қазақстан, Алматы

Арынгазиев Берик Серикович – кандидат сельскохозяйственных наук, старший научный сотрудник, Институт генетики и физиологии КН МНВО РК, пр. Аль-Фараби 93, Алматы, Казахстан. эл.почта: berik_aryngaziev@mail.ru

Озада Хамдиева, Генетика және физиология институты, Қазақстан, Алматы

Хамдиева Озада Хакимовна – магистр, старший научный сотрудник лаборатории экспериментального мутагенеза, Институт генетики и физиологии КН МНВО РК, пр. аль-Фараби, 93, Алматы, Казахстан, эл.почта: azadahamdieva@gmail.com

Елена Кузовлева , Генетика және физиология институты, Қазақстан, Алматы

Кузовлева Елена Борисовна – старший научный сотрудник лаборатории молекулярной генетики, Институт генетики и физиологии КН МНВО РК, пр. аль-Фараби, 93, Алматы, Казахстан. эл.почта: vkeb1@mail.ru

Сергей Беспалов , Зоология институты, Қазақстан Республикасы Ғылым және Жоғары білім министрлігі, Алматы қ., Қазақстан

Беспалов Сергей Владиславович – магистр, младший научный сотрудник лаборатории териологии, Институт зоологии КН МНВО РК, пр. аль-Фараби, 93, Алматы, Казахстан. эл.почта: bespalov_sergey@mail.ru

Мамура Бегманова , Генетика және физиология институты, Қазақстан, Алматы

Бегманова Мамура Оракбаевна  –  магистр, старший научный сотрудник  лаборатории  молекулярной  генетики,  Институт генетики и физиологии КН МНВО РК, пр. аль-Фараби, 93, Алматы, Казахстан. эл.почта: bmamura@mail.ru

Ольга Вишнякова , «Кансонар», Алматы, Қазақстан

Вишнякова Ольга Васильевна – эксперт-кинолог, Ассоциация «Консонар», Манаса, 22Б, Алматы, Казахстан. эл.почта: olgavich@mail.ru

Жүктелулер

Как цитировать

Мусаева , А. ., Бекитаева , А. ., Бахтыбеккызы , Ш., Оразымбетова , З. ., Арынгазиев , Б. ., Хамдиева, О., Кузовлева , Е. ., Беспалов , С. ., Бегманова , М. ., & Вишнякова , О. . (2025). ТӨБЕТ ТҰҚЫМДЫ ИТТЕРДІҢ ЖҮНІНІҢ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ СИПАТТАМАЛАРЫН БАҒАЛАУ. ҚазҰУ хабаршысы. Экология сериясы, 82(1), 117–126. https://doi.org/10.26577/EJE2025821010

Шығарылым

Бөлім

БИОЛОГИЯЛЫҚ ӘР ТҮРЛІЛІКТІ САҚТАУДЫҢ ҚАЗІРГІ МӘСЕЛЕЛЕРІ