МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСЫНЫҢ ҚОРҒАЛАТЫН АУМАҒЫНЫҢ КӨКТЕМГІ ФЛОРАСЫ ТҮР АЛУАНДЫҒЫН ЗЕРТТЕУ

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.26577/EJE202582108
        116 65

Аннотация

 

Мақалада Маңғыстау облысының оңтүстігінде орналасқан ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың - Үстірт мемлекеттік табиғи қорығының және республикалық маңызы бар Кендірлі-Қайсақ мемлекеттік қорық аймағының жоғары сатыдағы өсімдіктерінің қазіргі жағдайындағы түрлік құрамы мониторингінің нәтижелері келтіріледі. Атап айтқанда, 2024 жылғы мониторингтік зерттеулер процесінде белгіленген Қазақстан Республикасының Қызыл кітабына енгізілген өңір үшін сирек кездесетін 2 (5-тен) түрдің орналасқан жерінің картасы келтіріледі (2014) Euphorbia sclerocyathium Korov. et Popov, Xylosalsola chiwensis (Popov) Akhani et Roalson (=Salsola chiwensis Popov) және 8 (40-тан) - Маңғыстау облысының өсімдіктердің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің каталогына енгізілген (2006) (Salsola arbusculiformis Drob., Ephedra aurantiaca Takht. et Pachom., Zygophyllum turcomanicum Fisch. ex Boiss., Haloxylon aphyllum (Minkw.) Iljin, H. persicum Bunge, Nitraria schoberi L., Capparis herbacea Willd., Tulipa sogdiana Bunge). Облыстың сирек кездесетiн түрлерiнiң тiзбесiне Үстiрт қорығы шегiнде тек қана Көгусем шатқалында кездесетiн Isatis armena L. енгiзу ұсынылады, сондай-ақ дәрілік Ferula foetida (Bunge) Regel түрі, Кендірлі-Қайсан қорық аймағының Қарынжарық ойпатының құмдарында өседі. Қорық тізімі Brassicaceae Burnett. тұқымдасының – Olimarabidopsis pumila (Stephan) Al-Shehbaz, O'Kane & R.A. Price (=Arabidopsis pumila (Stephan) N. Busch). антропофильді өкілімен толықтырылды. Сондай-ақ Үстiрт қорығы флорасының түрлiк құрамын басқа авторлар соңғы 20 жылда жүргiзген зерделеу жөнiндегi жарияланған ғылыми жұмыстардың талдау нәтижелерi келтiрiледi. Оның ішінде кең таралған Phragmites australis (Cav.) Trin. ex Steud түрінің таксономиялық көлемі туралы мәселе талқыланып жатыр. Қорық аумағында Allium L туысының кейбір түрлердің өсуі туралы болжамдар жасалады.

Түйін сөздер: мониторинг, сирек кездесетін түрлер, Үстірт қорығы, Кендірлі-Қаясан қорық аймағы

Авторлардың биографиясы

Полина Веселова , Ботаника және фитоинтродукция институты, Алматы, Қазақстан

Веселова П.В. – биология ғылымдарының кандидаты, Ботаника және фитоинтродукция институты Жоғары өсімдіктер флорасы зертханасының меңгерушісі, Тимирязева көш., 36 Д, Алматы, Қазақстан; ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-3903-6276, электрондық пошта: pol_ves@mail.ru

Гульмира Кудабаева , Ботаника және фитоинтродукция институты, Алматы, Қазақстан

Кудабаева Г.М. – биология ғылымдарының кандидаты, Ботаника және фитоинтродукция институты  Жоғары өсімдіктер  флорасы зертханасының жетекші ғылыми қызметкері,  Тимирязева көш., 36 Д, Алматы, Қазақстан; ORCID ID: https://orcid.org/0000-0001-7315-4033, электрондық пошта: kgm_anita@mail.ru

Даулет Абдилданов, Ботаника және фитоинтродукция институты, Алматы, Қазақстан

Абдилданов Д.Ш. – Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биология және биотехнология факультетінің биоалуантүрлілік және биоресурстар кафедрасы геоботаника мамандығының докторанты, Тимирязева көш., 71, Алматы, Қазақстан; Ботаника және фитоинтродукция институты жоғары өсімдіктер флорасы зертханасының кіші ғылыми қызметкері, Тимирязева көш., 36 Д, Алматы, Қазақстан. ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-0681-5468, электрондық пошта: abdildanov00@mail.ru

Николай Фризен, Оснабрюк университетінің ботаникалық бағы Оснабрюк, Германия

Фризен Н.В. – биология ғылымының докторы, профессор, Оснабрюк ботаникалық бағы, Оснабрюк университеті, Альбрехтштрассе 29, 49076, Оснабрюк, Германия; ORCID ID: https://orcid.org/0000-0003-3547-3257, электрондық пошта: nfriesen@uni-osnabrueck.de

Инесса Селютина , Ботаника және фитоинтродукция институты, Алматы, Қазақстан

Селютина И.Ю. – биология ғылымдарының кандидаты, Ботаника және фитоинтродукция институты  Жоғары өсімдіктер  флорасы зертханасының жетекші ғылыми қызметкері, Тимирязева көш., 36 Д, Алматы, Қазақстан. ORCID ID: https://orcid.org/0000-0001-5032-2065, электрондық пошта: selyutina.inessa@mail.ru

Бектемір Осмонали , Ботаника және фитоинтродукция институты, Алматы, Қазақстан

Осмонали Б.Б. – PhD Өсімдіктер әлемі кадастры зертханасының меңгерушісі,  Тимирязева  көш., 36 Д, Алматы, Қазақстан. ORCID ID: https://orcid.org/0000-0003-3060-8597, электрондық пошта: be96ka_kz@mail.ru

Зарина Инелова , Әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан

Инелова З.А. – биология ғылымдарының кандидаты, профессор Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ биология және биотехнология факультетінің биоалуантүрлілік және биоресурстар кафедрасы, Алматы, Қазақстан. ORCID ID: https://orcid.org/0000-0001-8778-5848, электрондық пошта: zarina.inelova@kaznu.edu.kz

Ботагоз Билибаева , Әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті, Алматы қ., Қазақстан

Билибаева Б.К. – магистр, Ботаника және фитоинтродукция институты дендрология зертханасының кіші ғылыми қызметкері, Тимирязева көш., 36 Д, Алматы, Қазақстан. ORCID ID: https://orcid.org/0000-0002-5144-028X,  электрондық пошта: botik_86@mail.ru

Жүктелулер

Как цитировать

Веселова , П. ., Кудабаева , Г., Абдилданов, Д., Фризен, Н., Селютина , И. ., Осмонали , . Б. ., Инелова , З. ., & Билибаева , . Б. . (2025). МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСЫНЫҢ ҚОРҒАЛАТЫН АУМАҒЫНЫҢ КӨКТЕМГІ ФЛОРАСЫ ТҮР АЛУАНДЫҒЫН ЗЕРТТЕУ. ҚазҰУ хабаршысы. Экология сериясы, 82(1), 90–100. https://doi.org/10.26577/EJE202582108

Шығарылым

Том 82 № 1 (2025): ҚазҰУ хабаршысы. Экология сериясы

Бөлім

БИОЛОГИЯЛЫҚ ӘР ТҮРЛІЛІКТІ САҚТАУДЫҢ ҚАЗІРГІ МӘСЕЛЕЛЕРІ