ІЛЕ АЛАТАУЫНЫҢ ӘРТҮРЛІ ЭКОПОПУЛЯЦИЯЛАРЫНАН ЖИНАЛҒАН RHODIOLA LINEARIFOLIA BORISS ӨСІМДІКТЕРІНІҢ ЖЕР ҮСТЕГІ БӨЛІГІНІҢ ФИТОХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫНА САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ.
DOI:
https://doi.org/10.26577/EJE202584310Аннотация
Климаттық жағдайлар дәрілік өсімдіктердің фармакологиялық белсенділігіне айтарлықтай әсер етіп, биологиялық белсенді заттардың құрамындағы сандық және сапалық өзгерістерді тудырады (БАЗ). Температура, ылғалдылық, жарық деңгейі және басқа да қоршаған орта факторлары өсімдіктердің метаболизм жолдарын өзгертуі мүмкін, бұл екіншілік метаболиттер - шөптік препараттардың емдік әлеуетін анықтайтын негізгі қосылыстар өндірісіне әсер етеді. Әртүрлі географиялық аймақтарда және өсіру жағдайында биологиялық белсенді заттардың концентрациясы айтарлықтай өзгеруі мүмкін, бұл өсімдіктің қоршаған ортаның күйзелісіне бейімделу реакциясының нәтижесі. Сондықтан бағалы метаболиттердің мөлшерін анықтау ғана емес, олардың синтезі мен жинақталуына әсер ететін жағдайларды да ескеру маңызды. Зерттеу мақсатында R. Linearifolia өсімдігінің Қимасар және Бутаковка шатқалдарында теңіз деңгейінен бір биіктікте өсетін екі экопопуляциядан гүлдену фазасындағы үлгілері таңдалды. Rhodiola linearifolia сығындыларының фитохимиялық құрамдас бөліктеріне талдау жүргізілді және олардың фитохимиялық құрамындағы елеулі айырмашылыққа әсер еткен ықтимал экологиялық және микроклиматтық факторлар талданды. Осы жұмыс барысында алынған нәтижелер R. linearifolia популяцияларында болатын бейімделу механизмдерін жақсы түсіну үшін, осы түрді табиғи жағдайда сақтау стратегиясын әзірлеу мақсатында түрдің оңтайлы өсу шарттарын таңдау үшін, сондай-ақ осы түрді фармакологиялық және фармакологиялық қасиеттерін жоғалтпай болашақта енгізу шарттарын оңтайландырудың тиімді стратегиясын әзірлеу үшін маңызды.
Түйін сөздер: эко популяция, микроклиматтық факторлар, фитохимия, интродукция, бейімделу
