АТЫРАУ ҚАЛАСЫ ҚАЛАЛЫҚ ОРТАСЫНЫҢ ЖАСЫЛ ЖЕЛЕКТЕРІНІҢ ЖАҒДАЙЫН КЕШЕНДІ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАҒАЛАУ

Аннотация

Мақалада Қазақстанның ең ірі өнеркәсіптік орталықтарының бірі болып табылатын Атырау қаласының жасыл екпелерінің экологиялық жағдайына кешенді баға берілген. Зерттеу барысында экологиялық мониторингтің заманауи әдістері қолданылып, ағаштар мен бұталардың түгендеуі, олардың биологиялық жағдайын бағалау, жан басына шаққандағы көгалдандыру тығыздығын есептеу және шаң жүктемесінің деңгейін анықтау жүзеге асырылды. Нәтижесінде қала аумағында 15587 ағаш пен бұта тіркелді, олардың 82%-ы «сау» санатына жатады. Биологиялық бағалаудың интегралдық көрсеткіші 4,8 балды құрады, бұл «сау орман» деңгейіне сәйкес келеді. Алексеев әдістемесі бойынша жасыл екпелердің орташа өміршеңдік индексі 92,3% құрады. Дегенмен қала тұрғындарының жасыл аймақтармен қамтамасыз етілуі небәрі 0,59 м²/адам деңгейінде, бұл Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (9 м²/адам) және Қазақстан ұлттық стандарттарының (6–12 м²/адам) нормаларынан айтарлықтай төмен. Сонымен қатар шаң жүктемесінің орташа көрсеткіші 3080 мг/м²/тәулікке жетіп, рұқсат етілген деңгейден үш еседен астам асып түсті. Осылайша зерттеу нәтижелері жасыл екпелердің биологиялық жағдайының жоғары деңгейі мен олардың кеңістікте жеткіліксіз қамтамасыз етілуі арасындағы қарама-қайшылықты айқындайды. Авторлар жасыл қорды кеңейту, құрғақ климатқа бейімделген өсімдіктерді енгізу, ауаны тазартудың инновациялық технологияларын пайдалану және жасыл инфрақұрылымды қала құрылысы саясатына жүйелі түрде енгізу қажеттігін атап көрсетеді. Бұл жұмыс ғылыми тұрғыдан да, тәжірибелік тұрғыдан да маңызды, себебі қарқынды өнеркәсіптік әсер жағдайындағы урбанизацияланған аумақтардың орнықты дамуы үшін стратегиялық негіз қалайды.

Түйінді сөздер: жасыл желектер, қалалық орта, шаң жүктемесі, биологиялық тұрақтылық, Атырау қаласы, экологиялық жағдай