Inelova Z., Nesterova S., Erubaeva G., Sejtkadyr K., Zaparina E., Baubekova A., Galamova G.G. The heavy metals in Alhagi pseudalhagi, Artemisia terrae-albae, Ceratocarpus arenarius of Mangystau region

Acting Associate Professor, Candidate of Biological Sciences, e-mail: �arina.Inelova@kaznu.kz 2Professor, Doctor of Biological Sciences, e-mail: nesterova.2012@mail.ru 3Acting Associate Professor, Candidate of Biological Sciences, e-mail: g.yerubayeva@turan-edu.kz 4laboratory assistant, e-mail: seitkadyrova@list.ru 5laboratory assistant, e-mail: he_len.kz@mail.ru 6Candidate of Biological Sciences, e-mail: Almagul.Baubekova@kaznu.kz 7graduate student, e-mail: ggallamova@mail.ru Al-Farabi Kazakh National University, Kazakhstan, Almaty

Abstract

Бұл мақалада Маңғыстау облысының аумағында жиналған Alhagi pseudalhagi, Artemisia terrae-albae, Ceratocarpus arenarius және топырақ үлгілерінің құрамындағы ауыр металдардың (Pb,
Cd, Zn, Cu, Mn, Co, Ni) зерттеу нәтижелері ұсынылған. Басым өсімдіктер мен топырақ үлгілері
3 нүктеден жиналды: №1 нүкте (Ақтау қаласы, «Береке» шаруашылығы ), №2 нүкте (Форт-
Шевченко қаласы, «Әсем-Алмаз» шаруашылығы) және №3 нүкте (Жаңаөзен қаласы, «Нұркен»
шаруашылығы). Ауыр металдар атом–абсорбциалық спектрометрия әдісі арқылы анықталды.
Топырақ үлгілеріндегі мұнай өнімдерінің жаппай үлесін өлшеуді жүргізу тәртібі «Флюорат-02»
сұйық анализаторында жүргізілді. Өсімдіктердің ауыр металдарды құрамдарына жинақтау
қасиеттері әртүрлі болып келеді. Зерттелген өсімдіктер арасында Artemisia terrae-albae ең
үздік жинақтаушы қасиеттерімен ерекшеленетіні анықталды. Ал Ceratocarpus arenarius басқа
да өсімдіктер түрлерімен бір экологиялық жағдайларда өсетіндігіне қарамастан, құрамында
ауыр металдарды аз мөлшерде жинайтындығымен ерекшеленеді. Барлық зерттеу жүргізілген
нүктелерден алынған топырақ үлгілерінде ауыр металдардың мөлшері рұқсат етілген деңгейдің
аясында екені анықталды. Бірақ, физико-географиялық аймақтары мен геологиялық факторлар
ерекшеліктеріне байланысты болуына мүмкін, мырыш, кобальт металдары рұқсат етілген 1,09 –
1,72 ауқымындағы шекті-рауалы концентрациясы (ШРК) деңгейінен шамалы асатыны анықталды.
Түйін сөздер: Маңғыстау облысы, ауыр металдар, атомдық-абсорбциялық спектрометрия,
өсімдіктің басым түрі, жинақтаушы қасиеттері.