ГЕРБАРИЙ ӨСІМДІКТЕРДІҢ ТАРАЛУЫ МЕН ЭКОЛОГИЯСЫН ЗЕРТТЕУ ҚҰРАЛЫ РЕТІНДЕ (ҚАЗАҚСТАНДЫҚ LEONTICE ЖӘНЕ GYMNOSPERMIUM ТҮРЛЕРІНІҢ МЫСАЛЫНДА)

Аннотация

Мақалада Ресей мен Қазақстанның ірі төрт ғылыми мекемелерінің гербарий коллекциялары үлгілерін талдау негізінде қазақстандық Leontice L және Gymnospermium Spach. (Berberidaceae Juss.) түрлерінің таралуы мен экологиясы туралы мәліметтер келтірілген. Барлығы 196 гербарий парағы өңделді, оның ішінде 116 гербарий парағы В.Л. Комаров РҒА (LE) атындағы Ботаникалық институттың гербарий қорынан (Санкт-Петербург қ., Ресей), 42 – М.В. Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің цифрлық гербарийінің «Нұх кемесі» (МW) тірі жүйелер депозитарийінен (Мәскеу қ., Ресей), 25 – Ботаника және фитоинтродукция институтының (АА) гербарий қорынан (Алматы қ., Қазақстан) және 13 – Алтай мемлекеттік университетінің Оңтүстік Сібір ботаникалық бағының «Virtual Herbarium ALTB» (ALTB) ғылыми депозитарийінен (Барнаул қ., Ресей). Үлгілердің көбісі 100 жыл және одан да астам уақыт бұрын, аздап өткен ғасырдың 50-80 жылдарында жиналған, ал қазіргі заманғы үлгілер өте аз, олар негізінен Алтай мемлекеттік университетінің оңтүстік Сібір ботаникалық бағының ғылыми депозитарийінде бар. Барлық гербарий үлгілері түрлердің экологияға тән тіршілік ету ортасында жиналды. Тарбағатай мен Жоңғар Алатауының тауларында Gymnospermium altaicum (Pall.) Spach. таралуы күмән тудырады, себебі Тарбағатайда бұл түрдің бар екендігінің жалғыз дәлелі 1840 жылы Karelin et Kiriloff. жинаған екі гербарий үлгісі болып табылады. Жоңғар Алатауына келетін болсақ, бұл тауларда жиналған осы түрдің бірде-бір гербарий парағы табылмады. Зерттеу нәтижелері зерттелетін түрдің таралуы мен экологиясын нақтылау үшін гербарий үлгілерін пайдалану мүмкіндігін, сонымен қатар сирек кездесетін Gymnospermium altaicum түріндегідей қосымша зерттеулер жүргізу қажеттілігін көрсетеді.

Түйін сөздер: гербарий, Berberidaceae, Leontice, Gymnospermium, Қазақстан