Өсімдік қалдықтары – күнбағыс тұқымы күнжарасы және қабықтары негізіндегі сорбенттермен мыс және мырыш иондарының адсорбциясын зерттеу

Аннотация

Қазіргі уақытта су объектілерінде адам қызметінің өнімі болып табылатын көптеген ластаушы заттар бар. Жалпы ластаушы заттардың бірі – ағынды сулардағы шекті рұқсат етілген концентрациядан (ШРК) асатын ауыр металдар. Ағынды сулардағы ауыр металл иондарының концентрациясын төмендетудің ең көп таралған және тиімді әдістері сорбциялық тазарту әдістері болып табылады. Сондықтан нарықта бар, сондай-ақ тиімді және экологиялық қауіпсіз болып табылатын шығындармен салыстырғанда неғұрлым төмен құны бар жаңа адсорбенттерді құру қажеттілігі туындайды. Бұл зерттеудің мақсаты – мыс және мырыш иондарына қатысты күнбағыс тұқымдарының қабықтары және күнжарасы негізіндегі қалдықтардың адсорбциялық белсенділігін зерттеу. Қабықтардың көмегімен максималды бөліп алу дәрежесі Cu 2+ үшін (88±3,43)% және Zn 2+ үшін (81,4±5,53)% жетеді. Қабықтарды ұнтақтау Cu 2+ үшін экстракция деңгейінің (93±2,57)% және Zn 2+ үшін (89±2,35)% дейін жоғарылауына әкеледі. Күнбағыс күнжарасы жағдайында максималды экстракция деңгейі Cu 2+ үшін (72±4,98)% және Zn 2+ үшін (80±3,07)% жетеді. Сорбциялық қабілетті арттыру үшін сорбенттер модификацияға ұшырады. Күнбағыс қабығының карбонизаты арқылы Сu 2+ және Zn 2+ иондарының экстракция деңгейі Сu 2+ үшін (95±2,29)% және Zn 2+ ионы үшін (96±3,41)% жетеді. Күнбағыс күнжара карбонизаты жағдайында Сu 2+ иондарының экстракция деңгейі (93±2,98)%, ал Zn 2+ иондары үшін (35±4,24)% жетеді. Қышқылмен өңделген қабық және күнжара карбонизаттарымен Сu 2+ және Zn 2+ иондарының экстракция деңгейі 100% жетеді. Қарастырылған процестердің кинетикасын зерттеу нәтижесінде псевдо-екінші ретті модельмен келесі жағдайларда сипатталатыны анықталды: 1) қабықтарда Cu 2+ және Zn 2+ адсорбциясы; 2) күнжарада Cu 2+ адсорбциясы. Ал күнжарада Zn 2+ адсорбциясы псевдо-бірінші ретті модельмен сипатталатыны анықталды. Модификацияланған сорбенттер жағдайында процесс псевдо-екінші ретті модельмен келесі жағдайларда сипатталады: 1) қышқылмен өңделген күнбағыс қабығының карбонизатында Сu 2+ және Zn 2+ иондарының адсорбциясы; 2) күнбағыс күнжара карбонизатында Сu 2+ және Zn 2+ иондарының адсорбциясы; 3) қышқылмен өңделген күнбағыс күнжара карбонизатында Zn 2+ иондарының адсорбциясы; 4)күнбағыс кабығының карбонизатында Сu 2+ иондарының адсорбциясы. Псевдо-бірінші ретті модель күнбағыс қабығының карбонизатындағы Zn 2+ иондарының және қышқылмен өңделген күнбағыс күнжара карбонизатындағы Сu 2+ иондарының адсорбциясын сипаттайды.

Түйін сөздер: күнбағыс қабығы, күнбағыс күнжарасы, адсорбция, мыс иондары, мырыш иондары, кинетика.