Кіші Шабақты көлінің гидрохимиялық көрсеткіштері мен су сапасының динамикасы

Аннотация

Жер үсті суларының ластануы мен құрғауы – жаһандық және ұлттық экологиялық мәселе. Бұл мақалада «Бурабай» мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің Кіші Шабақты көлінің гидрофизикалық, гидрохимиялық қасиеттері мен су сапасының бес жылдық (2016-2020 жж.) динамикасының зерттеу нәтижелері көрсетілген. Биогенді элементтер мен ауыр металдар құрамының динамикасы; тұздылық дәрежесі мен химиясы, сондай-ақ ластану индексі мен су
сапа класы зерттелді. Зерттеу нәтижелері судың иісі, түсі, рН, еріген оттегінің құрамы, оттегі мен темірдің биохимиялық шығыны бойынша көлдегі судың шекті рұқсат етілген мөлшеріне сәйкес келетінін көрсетті. Оттегінің химиялық шығыны, минералдану дәрежесі, аммоний иондарының, фторидтердің, хлоридтердің, сульфаттардың, марганецтің, мыс пен мырыштың мөлшері рұқсат етілген шекті мөлшерінен асты. Зерттеу жылдарында көктем мезгілдерінде судың түсі қоңырлау болғаны анықталды. Қыс және көктемде суда еріген оттегінің мөлшері норманы 2,8 және 2,4 есеге арттырды; жазда және күзде – 2 және 2,1 есе. Химиялық оттегі шығыны қысқы және жазғы уақытта нормадан 6,6 және 6,7 есе асып түсті; көктем мен күзде – 4,9 және 4,4 есеге. Көктем мен күзде фтор мөлшерінің төмендеуі байқалды; қысы мен жазында су тұзды, көктем мен күзде тұзды болды. Судың мыс катиондарымен қауіпті ластануы көктем мен күзде байқалды. Қыркүйек айында мырыш мөлшерінің жоғарылауы байқалды. Ластану индексі бойынша (1.1-1.2) көлдегі су ластанудың 3 класына сәйкес келеді. Бірыңғай сапа жіктемесі бойынша көлдегі су 4-сыныпқа жатады (биохимиялық және химиялық оттегінің шығымы бойынша, құрамында мыс, марганец, мырыш және темірдің мөлшері – 1-класс; аммоний – 2-класс; сульфаттар – 4-класс; магний, минерализация, фтор мен хлоридтер – ластанудың 5 класына дейін).
Түйін сөздер:көл, гидрофизика, гидрохимия, минералдану, ластану.