Қазақстан өсімдіктерінің эндофиттік микроорганизмдерінің алуантүрлілігі және олардың биологиялық ерекшеліктері

Аннотация

Мақалада Алматы облысының аумағында 7 дәрілік өсімдіктерден эндофитті дақылдардың бөлінуі туралы мәліметтер келтірілген (Achillea millefolium, Artemisia laciniata Xanthium strumarium, Medicago sativa, Cloverus officinalis, Salvia deserta). Бактериялар мен актинобактерияларды морфологиялық, физиологиялық және биохимиялық қасиеттерін зерттеу бойынша анықтау жүргізілді. Әр түрлі дәрілік өсімдіктерден 94 түрлі бактериялық изоляттар бөлінді. Зерттеулер нәтижесінде өсімдіктерден бөлінетін эндофиттік бактериялардың ең көп саны Fabaceae (бұршақ тұқымдастарының) өкілдеріне тән екендігі көрсетілді. Әр түрлі отбасылар мен түрлерге
жататын өсімдіктер құрамындағы бактериялардың, актинобактериялардың, микроскопиялық саңырауқұлақтар мен ашытқылардың таралуында айырмашылықтар анықталды.

Бөлінген изоляттардың ішінде 27-сі грам-теріс, 30 – спора түзбейтін грам-оң, 19-актинобак-те риялар, 16-Bacillusтұқымының грам-оң спора түзетін бактериялары анықталды.

Негізгі эндофиттік микробиотаның өсімдіктердің жер асты бөлігінде, тамырда тарал ға-ны көрсетілген. Бұл үлгі бактерияларға, актинобактерияларға және микроскопиялық саңырау-құлақтарға тән. Эндофитті бактериялардың ең көп саны Medicago sativa(жоңышқа) түрлерінің өсімдіктерінен, жергілікті Жетісу сортынан (331,8 ± 5,4х10⁴ КОЕ/г өсімдік тінінен 104), сондай-ақ осындай нәтижелері бар Melilotus officinalis(дәрілік жоңышқа) бөлінді. Микроорганизмдердің табиғи әлеуетін белсендіру үшін бәсекелес микроорганизмдердің өмір сүруіне қолайлы жағдай жасамай, эндофиттердің тұрақты өсуі мен дамуын сақтай алатын дұрыс қоректік ортаны таңдау керек. Өсіру аэробты жағдайда жүргізілді. Эндофиттердің таксономиялық тобына қарамастан, оларды бөліп алу және дақылдау үшін табиғи қоректік орталарды пайдалану қажет.

Түйін сөздер: дәрілік өсімдіктер, эндофитті микрорганизмдер, антагонистік және өсуді ынталандырушы белсенділік, бактериялар, қоректік орта.