ІІЛЕ АЛАТАУЫНДА КЕЗДЕСЕТІН SEDUM HYBRIDUM L. ЖӘНЕ SEDUM EWERSII LEDEB. ПОПУЛЯЦИЯЛАРЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ТОПЫРАҚ ЖАҒДАЙЫ

Аннотация

Мақалада Sedum hybridum L. және Sedum ewersii Ledeb. популяцияларының таралуы аймағы топырақтарының далалық және лабораториялық зерттеу нәтижелері бойынша топырақтардың табиғи жағдайлары сипатталған. Топырақтардың типтері, морфологиялық белгілері, топырақтың химиялық құрамы бойынша қоректік элементтері, гумус мөлшері, сіңірілген негіздері мен тұздық құрамы және механикалық құрамдары анықталды. Зерттеу нәтижелері бойынша Көкжайлау (популяция 1) шатқалындағы кескінде салынған топырақ типі – қара топырақ, Түрген шатқалы (популяция 2) – қара топырақ, Қастек өзені маңы (попуялция 3) – қоңыр топырақ типтері анықталды. Зерттеу нәтижесінде, Көкжайлау шатқалындағы қара топырақтың (популяция 1) 0-80 см қабатындағы гумус мөлшері өте жоғары, 5,55-12,81% аралығында, топырақ ортасының реакциясы рН 7,10- 7,40 аралығында, СО2 мөлшері 0,16-0,34 аралығында болды. Түрген шатқалындағы (популяция 2) қара топырақтың 0-60 см қабатындағы гумус мөлшері өте жоғары, 5,90-20,88% аралығында, топырақ ортасының реакциясы рН 6,15-7,07 аралығында, СО2 мөлшері 0,21-0,34 аралығында. Популяция 3 (қоңыр топырақ) 0-73 см қабатындағы гумус мөлшері орташа, 1,57-6,92% аралығында, рН 7,13-8,23 аралығында, яғни сілтілі болды, топырақ тереңдігіне қарай сілтілік жоғарылады, СО2 мөлшері 0,16 - 0,34 аралығында. Көкжайлау шатқалындағы топырақ кескініндегі су сүзіндісінің құрамы бойынша: CO3 – анықталмады; HCO3- – 0,24- 0,48; Cl- – 0,04; SO4- - 0,12-0,92; Ca+ - 0,29-0,49; Mg2+ – 0,20-0,98; Na+ – 0,05-0,06; К+ – 0,05-0,23; тұздар жиыны 0,060-0,083%. Зерттелген топырақ нысандарындағы топырақ кескінінің барлық қабаттарындағы тұздар жиынтығының мөлшерлері көрсеткендей 3 популяцияның да топырақтары тұзданбағандығы анықталды.
Кілтті сөздер: популяция, топырақ, кескін, гумус, тұз.