БАТЫС ТЯНЬ-ШАНЬ, ШАҚПАҚ АСУЫНДА КЕЗДЕСЕТІН ҮКІНІҢ BUBO BUBO ҚОРШАҒАН ОРТАСЫН ПАЙДАЛАНУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН GPS/GSM ТЕЛЕМЕТРИЯ АРҚЫЛЫ ТАЛДАУ

Аннотация

Бұл зерттеу жұмысы Батыс Тянь-Шаньда (Тәңіртауда) орналасқан Шақпақ асуындағы үкінің (Bubo bubo) тіршілік ету ортасы мен мінез-құлық ерекшеліктерін түсінуге арналған. Бұл жұмыста алғаш рет GPS/GSM трекиң қолданылып, үкінің маңызды көші-қон дәлізі саналатын Шақпақ асуында тіршілік етуі туралы егжей-тегжейлі ақпарат берілді. Жұмыстың мақсаты – үкінің таралу аймағын картаға түсіру, тіршілік ету ортасына талаптарын анықтау, сандық және сапалық әдістерді біріктіретін аралас әдістерді қолдану арқылы мінез-құлық бейімделуін талдау болды.

Алынған нәтижелер үкі қозғалысының маңызды маршруттарын, оның ұя салатын және аң аулайтын аумақтарға бағыныштылығын көрсетеді. Үкінің аңшылық және түрлі мекендеу ортасына бейімделу қабілетіне қарап, олардың экологиялық икемді түр екенін білуге болады. Үкінің аң аулау уақыты мен ашық жерлерден ойлы-қырлы ландшафтарға дейін мекендейтін жерлері анықталды. Күнделікті белсенділігін және температураға тәуелділігін талдау барысында, үкінің төменгі температурада көбірек аңға шығатыны, ымырт пен таң атқанда белсенді болатыны нақтыланды.

Үкіні GPS трекер арқылы бақылау 9 күн бойы жүргізілді, және тәуліктегі ең белсенді кезеңі 19.00-ден 23.00-ге дейін және таңғы сағат 4-тен таңғы 7-ге дейін болды. Бұл зерттеу үкінің мінез-құлық ерекшеліктері туралы құнды ақпарат береді. Нәтижелер құстардың биологиясы мен табиғатты қорғау ғылымын зерттеуге практикалық маңызы бар, бұл Тянь-Шань мен ұқсас экожүйелерде болашақ зерттеулерге негіз болады.

Түйін сөздер: үкі, құс экологиясы, түнгі құстар, GPS телеметрия, GSM таратқышы, тіршілік ету ортасын пайдалану, құстарды қорғау